وراثت عاملی مهم در ابتلا به افسردگی میباشد. بر اساس تحقیقات انجام شده، افرادی که پدر و مادر یا برخی از اعضای خانوادهشان به افسردگی مبتلا بودهاند، احتمال ابتلا به افسردگی را بیشتر دارند. به علاوه، بررسیهای ژنتیکی نشان داده است که بیش از ۳۰۰ ژن در رابطه با افسردگی وجود دارد و موجودیت ژنهای خاص میتواند خطر ابتلا به افسردگی را افزایش دهد. با این حال، باید توجه داشت که وراثت تنها عاملی از عوامل موثر بر ابتلا به افسردگی نیست و موارد دیگری مانند شرایط روانی و جسمی نیز میتوانند در بروز و افزایش این اختلال دخیل باشند. به همین دلیل، برای جلوگیری و درمان افسردگی، لازم است که عوامل ژنتیکی و پیشینه خانوادگی در کنار عوامل دیگری مثل شرایط روانی و جسمی مورد توجه قرار گیرند.
افسردگی عموماً یک بیماری روانی-عاطفی است که با ترکیبی از عوامل ژنتیکی، شیمیایی، فردی و محیطی ایجاد میشود. به این معنی که ژنتیک یکی از عوامل موثر در بروز افسردگی است، اما این بیماری به عنوان یک بیماری ژنتیکی معرفی نمیشود و بسیاری از عوامل دیگر مثل تجربیات زندگی، شرایط اجتماعی و فرهنگی نیز روی بروز آن تأثیر دارند. بنابراین، افسردگی نه به طور کامل ارثی است و نه به صورتی کاملاً غیرارثی.
افسردگی یک اختلال روانی است که به صورت چندعاملی ایجاد میشود و فاکتورهای مختلفی ممکن است در ایجاد و تشدید آن نقش داشته باشند. به عنوان مثال:
فاکتورهای ژنتیک: وجود تاریخچه خانوادگی از افسردگی میتواند احتمال ابتلا به این بیماری در افراد را افزایش دهد.
فاکتورهای محیطی: شرایطی مانند عدم دسترسی به سیستم پشتیبانی اجتماعی، فشارهای محیطی، رویدادهای تنشزا و ترس و وحشت است.
فاکتورهای شخصیتی: بعضی افراد به دلیل شخصیتشان به راحتی در معرض خطر افسردگی میشوند. به عنوان مثال، افرادی که فرهنگ تعصبآمیز و نگران کننده دارند، احتمال ابتلا به افسردگی را بیشتر دارند.
فرایندهای شیمیایی در مغز: تغییرات در سطح هورمونهای مغزی، مشکلات در تعادل شیمیایی مغزی و عملکرد نامتعادل سیستم عصبی ممکن است در افسردگی نقش داشته باشند.
در واقع، افسردگی علت چندعاملی دارد و ممکن است ترکیبی از همه این فاکتورها باعث بروز آن شود.
آیا ژنتیک میتواند تاثیر درمان افسردگی را کاهش دهد؟
بله، ژنتیک میتواند تأثیر درمان افسردگی را کاهش دهد. بر اساس تحقیقات انجام شده، افرادی که به عنوان نتیجهی ژنتیکی مستعد افسردگی هستند، ممکن است به داروهای ضد افسردگی کمتر پاسخ دهند. این میتواند به این دلیل باشد که برخی از ژن هایی که با افزایش خطر فرد برای افسردگی وابسته هستند، در برخی از مراحل شیمیایی که داروهای ضد افسردگی به داخل بدن فرد تزریق میشوند، نقش مهمی دارند. با این حال، با رعایت رژیم غذایی سالم، ورزش دورهای، تمرینات مدیتیشن یا برخی تکنیکهای مشاوره، ممکن است برداشت اثربخشی داروهای ضد افسردگی در افراد مستعد با ژنتیک بهبود پیدا کند. در هر صورت، همیشه باید نظر یک پزشک را در خصوص درمان افسردگی جدی بگیرید و داروهای اضافی بدون مشورت با پزشک، مصرف نکنید.
آیا ارثی بودن افسردگی بر کودکان تاثیر میگذارد؟
بله، تحقیقات نشان دادهاند که اگر یکی از والدین یا بستگان نزدیک کودک از افسردگی رنج میبرد، احتمال بیشتری برای بروز افسردگی در کودک وجود دارد. این امر میتواند به خاطر عوامل ژنتیکی یا محیطی باشد. بنابراین، برای پیشگیری از افسردگی در کودکان، مهم است که خانواده آنها به صورت سالم و کامل روابط خود را حفظ کنند و در صورت نیاز به درمان افسردگی، مشاوره و درمان را جدی بگیرند.
عوامل غیر ژنتیکی افسردگی
افسردگی یک حالت روانی است که ممکن است به عوامل مختلفی ناشی از شرایط زندگی و جوامع بستگی داشته باشد. برخی از این عوامل عبارتند از:
فشارهای روانی: اضطراب، تنش، نگرانی، استرس، فعالیتهای ناموفق، از دست دادن نزدیکان، از دست دادن کار، روابط ناکام، خشم و عدمرضایت از زندگی.
سلامت جسمانی: بیماریهای مزمن، پرخوری، نامنظم بودن شیوه زندگی، خواب نامناسب، ترک مواد مخدر، مصرف الکل یا دخانیات، کمبود مواد مغذی، کمبود ویتامین D و برخی دیگر از عوامل سلامتی که میتوانند منجر به افسردگی شوند.
عوامل اجتماعی: عدم تعادل میان کار و زندگی، عدم وجود پشتوانه اجتماعی، عدم وجود پشتوانه مالی، عدم وجود روابط اجتماعی قوی.
عوامل رفتاری: نداشتن فعالیت بدنی مناسب، افزایش وزن، نداشتن وقت کافی برای تفریح و استراحت، نداشتن طرح و برنامهریزی روزانه.
عوامل فردی: افراد با استعداد و خلاق، افراد با خودباوری پایین، افراد با عدم اعتماد به خود و دیگران ممکن است برای بروز افسردگی، اضطراب و استرس حساس باشند.