راهکارهای جلوگیری از قضاوت زود هنگام (مطلب ارسالی)

قضاوت کردن یکی از فرآیندها ی عالی ذهن پیشرفته انسان است. در کسری از ثانیه ذهن ما به نتایجی می رسد که گاه این نتیجه گیری برای او مفید واقع می شود. فرض کنید در شرایط  محیطی خطرناکی قرار گرفته اید، اگر سریعاً مغز شما عمل نکند و به نتیجه احساس خطر نرسد و دیر دست به کار شود ممکن است شما جان تان را هم از دست بدهید. این نحوه عملکرد مغزی برای راننده گان نجات بخش خواهد بود. 

 

بنابراین سیستم قضاوت سریع در ذهن ما برای بقاء تعبیه شده است و ما چه بخواهیم و چه نخواهیم، ذهنی قضاوت گر و آنهم از نوع عجولش را دارا هستیم. ولی گاهی این عمل نه تنها برای ما و اطرافیان ما مفید نیست بلکه اثرات مخرب روحی روانی را نیز به همراه خواهد داشت.

هنگامی که ما درباره شخصی بدون تفکر،  قضاوت عجولانه ای می کنیم، پیامدهای ناخوشایندی هم برای ما و هم برای فرد مقابل را رقم می زنیم.

پس تکلیف ما با این ذهن قضاوت گر چیست؟ وقتی پای فرد دیگری در میان است، چگونه می توانیم در تله ی قضاوت گرفتار نشویم و خود و دیگری را از آسیب برهانیم.

اگر واقعاً تصمیم دارید برای این معضل ذهنی چاره ای بیاندیشید ، نگران نباشید، راه هایی وجود دارد ولی نیاز به تمرین دارد. قبل از بیان راهکارها بهتر است به دو نوع خطای شناختی اشاره کنیم تا بدانیم که اصولاً چه چیزهایی باعث می شود ما دست به قضاوت عجولانه بزنیم. وقتی از این موارد آگاه شویم بهتر می توانیم به راهکارها عمل کنیم.

دو نوع خطاهای شناختی مؤثر در قضاوت عجولانه:

سوگیری شناختی

مغز ما نسبت به بعضی مسائل باورهایی دارد که در تصمیم گیری به آن جهت می دهد. با این کار سرعت تصمیم گیری بالا می رود ولی به همان اندازه دقت در تصمیم گیری کاهش می یابد.

یکی از انواع سوگیری شناختی، اثر هاله ای است. اثرهاله ای سبب می شود تا ما افراد را از روی ظاهرشان قضاوت کنیم. علم ثابت کرده که انعکاس واقعی احساس در چهره هاست و مغز از روی حالت چهره به سرعت تشخیص می دهد که آن فرد برای ما مقبول است یا خیر.

ارزیابی اولیه مغز از روی ظاهر افراد انجام می شود و خیلی وقتها زیبایی چهره به خوب بودن فرد و خیلی از خصوصیات دیگر آن فرد تعمیم داده می شود. مثال دیگر در مورد افرادی است که ظاهری مؤمن به خود می گیرند، ذکرگویان و تسبیح به دست هستند و اعتماد مردم را جلب می کنند، در مکان های خیریه فعال می شوند و د رنهایت مردم را سرکیسه می کنند. این افراد از این سوگیری شناختی در انسان ها بهره ای شیادانه می برند.

ما در هر مکان و هر شرایطی که قرار گیریم اول از روی ظاهرمان قضاوت می شویم. در مهمانی، در مصاحبه کاری، در مراسم خواستگاری. بنابراین در عین حالی که ممکن است خود یک قضاوت گر و قربانی کننده باشیم، یک قضاوت شونده و قربانی هم هستیم.

همه به طرز ناعادلانه ای ما را مورد قضاوت قرار می دهند و ما نیز ناعادلانه به قضاوت دیگران می پردازیم.

تحریف شناختی

تحریف شناختی روشی است که ذهنمان ما را در مورد موضوعی که حقیقت ندارد، متقاعد می کند. این افکار نادرست معمولاً باعث احساسات منفی در ما می شود، یعنی چیزهایی به خودمان می گوییم که به نظر منطقی و درست است ولی حقیقت امر چیز دیگری است.

یکی از انواع تحریف شناختی، نتیجه گیری زود هنگام است. به طور مثال هنوز فردی به ما حرفی نزده از روی نگاه و یا یک حرکت چهره او برداشت می کنیم که او از ما بدش می آید و احساسی منفی را در مورد آن شخص در خود ایجاد می کنیم بدون اینکه از او بپرسیم و علت رفتارش را جویا شویم.

اصولاً افراد با چنین تحریف شناختی همیشه اتفاقات بد را پیش بینی می کنند و با خود می گویند؛ می دانم که نمی شود، می دانم از من بدش می آید، می دانم هیچ وقت با من یار نمی شود و با این کار، هم به قضاوت نادرست می نشینند و هم احساس منفی را در خود پرورش می دهند.

خطاهای شناختی سرعت بخش قضاوت های ما هستند، که بهتر است از انواع آنها آگاه باشیم تا بتوانیم تسلط بیشتری بر افکار و قضاوت های زود هنگام خود داشته باشیم.

اگر ما جزء آن دسته از افراد هستیم که معمولاً بدون تفکر عمیق شروع به قضاوت می کنیم بهتر است به راهکارهای زیر عمل کنیم تا بتوانیم ذهن قضاوت گر خود را تا حدودی مهار و از پیامدهای ناخوشایند آن جلوگیری به عمل آوریم. آشنایی با برخی راهکارها می تواند روند فکری ما را تغییر دهد و باعث تکامل و رشد شخصیت ما گردد. در هر سنی که باشیم فرقی نمی کند برای بهبود فردی و رشد فکری هر زمان اقدام کنیم، دیر نیست.

راهکارهای جلوگیری از قضاوت زود هنگام:

به چالش کشیدن تفکر قضاوتی

وقتی شما تصمیم بگیرید دست از قضاوت های عجولانه و بدون تفکر عمیق بردارید، نسبت به افکار خود حساس می شوید. به محض اینکه فکری قضاوت گرانه به سراغ شما می آید آن را شناسایی و به چالش می کشید. با خود می گویید درست است حتماً برای این کار دلیلی موجه دارد و فکر را رها می کنید.

درک متقابل افراد

کمی به فرد و شرایطش فکر کنید و به او حق دهید در چنین شرایطی نتواند به درستی فکر و رفتار کند. سعی کنید او را درک نموده و ذهن خود را متقاعد نمایید دست از قضاوت بردارد.

شناسایی و یادآوری خوبیها و نقاط قوت افراد

وقتی شما بر خوبیهای و رفتارهای مثبت افراد تمرکز کنید و آن ها را مورد تحسین قرار دهید، هم خودتان احساس بهتری دارید و هم باعث می شوید اطرافیان شما از بودن در کنارتان شاد و خرسند باشند. ذهنی که عادت کند مثبت اندیش باشد و بر خوبیها تمرکز کند به طور خودکار از قضاوت گری های ناعادلانه دست می کشد.

فراموشی خوبیهای خود در حق دیگران

زمانی که شما رفتارهای مثبت خود در قبال دیگری را به فراموشی می سپاری، تبدیل به فردی بی توقع می شوی که هیچ انتظاری از دیگری ندارد. این نوع رفتار به شما کمک می کند کمتر به قضاوت افرادی بنشینید که در حق شان خوبی روا داشته اید.

شاعر میگوید؛ تو نیکی می کن و در دجله انداز

که ایزد در بیابانت دهد باز

ولی من می گویم؛ تو نیکی می کن و در دجله انداز

و فکرش را ز سر بیرون بیانداز

دلیل آوردن برای رفتار اشخاص

وقتی از کسی رفتاری می بینید که ذهن تان سریعاً او را قضاوت می کند، کمی بیاندیشید و برای این رفتار او در ذهن خود دلایلی بیاورید. خود را به جای او قرار دهید و سعی کنید به قضاوت خود صورت عادلانه تری ببخشید.

مثلاً اگر فردی را با لباس اتو نکرده در محل کار می بینید، فوری نگویید چه آدم شلخته ای، زحمت اتو کشیدن را هم به خودش نداده!

در این مواقع افرادی پا را از این هم فراتر می گذارند و می گویند؛ بیچاره معلوم است همسر خانه دار و کدبانویی ندارد!

حالتی را در نظر بگیرید که فرزند او شب گذشته بیمار بوده و نه او و نه همسر او تا صبح نخوابیده اند و از فرط خستگی موفق به اتو کردن لباس نشده اند.

چقدر زیباست اگر ما برای هر چیزی دلیلی موجه در ذهن خود ایجاد کنیم و قضاوت عادلانه ای داشته باشیم.

پرهیز از غیبت کردن

یکی از مواردی که ما را شدیداً در دام قضاوتت عجولانه و ناعادلانه می اندازد، بدگویی در غیاب افراد است که باید به شدت از آن پرهیز کنیم.

پرهیز از مقایسه و حسادت

به یاد داشته باشیم، هیچ کس از دلتنگی هایش عکس نمی گیرد، زندگی افراد را نمی شود از روی از ظاهر و عکس هایشان قضاوت کرد و حسادت ورزید.

ما هرگز نمی توانیم حقیقت زندگی دیگران را به درستی درک کنیم. بنابراین آگاه باشیم دچار مقایسه و قضاوت نادرست نشویم

یادآوری اشتباهات خود

اگر پیش از قضاوت کردن اشتباهات دیگران، به خودمان یادآور شویم که ما نیز دچار اشتباهاتی شده ایم، به خود بگوییم همه ی ما انسانیم، کامل نیستیم و این طبیعی است که دچار خطا و اشتباه شویم، دیگر جایی برای قضاوت دیگران در ذهن خود باقی نمی گذاریم.

تمرین تمرکز و ذهن آگاهی

با مدیتیشن و تمرین تمرکز بر زمان حال می توانیم، بر افکار خود تسلط بیشتری پیدا کنیم. افکار منفی مهمان های ناخواند ذهن ما هستند که با پذیرش وجودشان و سوق دادن افکار از منفی به افکار مثبت و سازنده می توانیم از اثرات مخرب آنها کاسته و به مرور زمان ذهن را از قضاوت های عجولانه رها نماییم.

همواره به یاد داشته باشیم که قضاوت های زود هنگام درباره یک شخص، مشخص نمی کند او کیست، بلکه مشخص می کند ما چه کسی هستید.