اختلال دلهره، یا اختلال اضطرابی دلهرهای، یکی از اختلالات اضطرابی است که با تجربهٔ احساسات ناخوشایند و شدیدی از دلهره، نگرانی و ترس همراه است. افراد مبتلا به این اختلال ممکن است بهطور مداوم و بدون دلیل خاصی احساسات ناخوشایندی مثل نگرانی، ترس، نگرانی از احتمال وقوع حوادث بد، یا حتی احساس تهدید و خطر را تجربه کنند.
علائم اختلال دلهره میتواند متنوع باشد و شامل موارد زیر باشد:
ترس ناشناخته: افراد ممکن است ترس از چیزهای ناشناخته یا حتی بیمعنی داشته باشند.
ترس ناشناخته به عنوان یکی از احساسات ناخوشایند در اطرافیان و یا در مواجهه با موقعیتهای خاص تجربه میشود. این احساس ترس معمولاً با دلایل یا منطق خاصی توجیه نمیشود و فرد ممکن است اصطلاحاً “ترس ناشناخته” یا “ترس بدون دلیل معقول” را برای تجربهٔ خود استفاده کند.
برخی ویژگیها و ویژههای ترس ناشناخته عبارتند از:
عدم وضوح منشأ ترس: افراد ممکن است تجربه کنند که ترس یا نگرانی خاصی در ذهنشان شکل گرفته است، اما نمیتوانند آن را به یک عامل معین یا دلیل خاص نسبت دهند.
حس اضطراب بدون دلیل آشکار: این ترس ممکن است بدون وقوع هرگونه واقعه یا حادثه خاصی در زندگی فرد ظاهر شود و از نظر منطقی توجیه نشود.
تأثیر بر کیفیت زندگی روزمره: ترس ناشناخته ممکن است به شدت بر کیفیت زندگی روزمره افراد تأثیر بگذارد، زیرا افراد ممکن است از مواجهه با موقعیتهایی که این ترس ناشناخته را ایجاد میکند، دوری کنند.
شدت متغیر: این ترس ممکن است با شدتهای مختلف در افراد مختلف و حتی در شرایط مختلف متغیر باشد.
ترس ناشناخته ممکن است به صورت موقت در شرایط استرسزا یا برخی از وقتها بروز کند، اما اگر این تجربه به صورت مداوم و مؤثر در زندگی روزمره فرد باشد و تأثیرات منفی بر زندگی روزمره او داشته باشد، مشاوره حرفهای و در صورت لزوم توجه پزشکی توصیه میشود.
ترس از افکار تخیلی ناپسند: افراد ممکن است با افکار تخیلی یا ترسناکی دربارهٔ آینده مواجه شوند.
ترس از افکار تخیلی ناپسند یا اختلال اضطرابی تفکر یا اختلال اضطرابی ترس از افکار تخیلی ناپسند، یک وضعیت اضطرابی است که در آن فرد با افکار متکرر، ناخوشایند، و غیرمطلوب درگیر میشود. این افکار ممکن است شامل وسواسی، ترسناک، یا ناامیدکننده باشند. این اختلال به عنوان یک نوع اختلال اضطرابی شناخته میشود و به طور کلی مشهور به “OCD” (Obsessive-Compulsive Disorder) است.
مهمترین ویژگی این اختلال، وجود افکار تخیلی غیرقابل کنترل و ناپسند است که فرد را مجبور به انجام عملیات تکراری و تکراری (که به آن “عملیات جبرانی” یا compulsion میگویند) میکند تا احساس خود راحتی کند یا تا از وقوع حوادث ناخوشایند جلوگیری کند.
برخی ویژگیها و مشخصات افکار تخیلی ناپسند عبارتند از:
تکراری بودن: افکار تخیلی ناپسند معمولاً به صورت تکراری و مداوم در ذهن ظاهر میشوند.
غیرقابل کنترل بودن: این افکار به نظر میرسند که فرد نمیتواند آنها را کنترل کند یا از ذهن خود دور کند.
تناقض با اراده فردی: افکار تخیلی ممکن است با اراده و اقتدار فرد در تطابق نباشند، اما فرد ناتوان در از بین بردن آنها باشد.
احساسات ناخوشایند: این افکار معمولاً باعث ایجاد احساسات ناخوشایندی مانند نگرانی، ترس، یا اضطراب میشوند.
عملیات جبرانی (Compulsions): برای مقابله با افکار تخیلی ناپسند، فرد ممکن است به عملیات جبرانی تکیه کند که ممکن است شامل شستشو، شمارش، چک کردن و … باشد.
اگر فکر میکنید که شما یا کسی که میشناسید ممکن است این اختلال را تجربه کند، مهم است که به متخصصان مثل روانشناس یا پزشک متخصص درمان اضطراب مراجعه کرده و درمانهای مناسب را آغاز کنید.
نگرانی مداوم: تجربهٔ نگرانی مداوم و بیدلیل که ممکن است باعث ناراحتی روزمره شود.
نگرانی مداوم یا اختلال اضطرابی مداوم یک وضعیت اختلالی است که با تجربهٔ احساسات نگرانی و استرس به صورت مداوم و بدون دلیل خاص مرتبط است. افراد مبتلا به این اختلال ممکن است از طریق افکار ناخوشایند و نگرانیهای زیاد به وضعیتها و مسائل روزمره پی ببرند.
ویژگیها و نشانههای نگرانی مداوم عبارتند از:
نگرانی بدون دلیل خاص: افراد مبتلا به این اختلال ممکن است احساس کنند که نگرانی مداوم دارند، حتی اگر دلیل مشخصی برای آن وجود نداشته باشد.
تفکرهای منفی و ناامیدکننده: افراد ممکن است به سراغ تفکرهای منفی و ناامیدکننده بروند که ممکن است باعث تشدید نگرانی شود.
علائم جسمی: اضطراب مداوم ممکن است با علائم جسمی همراه باشد، از جمله سردرد، درد عضلانی، مشکلات گوارشی، خستگی و…
استرس در مواقع روزمره: حتی در مواقع عادی و روزمره، افراد ممکن است تجربه کنند که به ناگهان نگران و استرسزده میشوند.
ممانعت از مواجهه با وضعیتهای ناخوشایند: این افراد ممکن است سعی کنند از مواجهه با وضعیتها یا مسائلی که نگرانی در آنها ایجاد میشود، دوری کنند.
اگر افراد احساس میکنند که نگرانی مداوم زندگی روزمره آنها را تحت تأثیر قرار داده و کیفیت زندگی را کاهش داده است، مهم است که به تخصصیترینهای مانند روانشناس یا متخصص روانپزشکی مراجعه کنند. درمان ممکن است شامل مشاوره، ترکیب درمانهای روانشناختی و در برخی موارد داروها باشد.
علائم جسمی: مثل درد یا فشار در قفسه سینه، سردرد، افزایش ضربان قلب، عرقزایی و…
علایم جسمی که ممکن است به عنوان عوارض یا نشانههای اختلالات روانی یا استرس و اضطراب ظاهر شوند، متنوع هستند و ممکن است از فرد به فرد متفاوت باشند. این علایم ممکن است به صورت مستقیم به اضطراب و استرس مرتبط باشند یا ناشی از نوعی اختلال روانی باشند. در زیر، برخی از علایم جسمی مرتبط با استرس و اضطراب ذکر شدهاند:
سردرد: افراد ممکن است در شرایط استرسزا یا اضطرابی با سردردهای مزاحم مواجه شوند.
درد عضلانی و افت انرژی: استرس ممکن است باعث احساس درد و سفتی در عضلات شود. افراد ممکن است احساس خستگی و افت انرژی نیز داشته باشند.
مشکلات گوارشی: استرس میتواند به مشکلات مثل اختلالات گوارشی، درد شکم، یا مشکلات روده ایجاد کند.
تغییرات در وزن: برخی از افراد به عنوان پاسخ به استرس ممکن است وزن خود را افزایش یا کاهش دهند.
مشکلات خواب: اضطراب میتواند باعث مشکلات خواب شود، از جمله دشواری در بخوابیدن، بیداری شبانه، یا خواب عمیق نداشتن.
تغییرات در ضربان قلب و فشار خون: استرس ممکن است باعث افزایش ضربان قلب و افزایش فشار خون شود.
مشکلات تنفسی: برخی از افراد ممکن است به عنوان پاسخ به استرس، مشکلات تنفسی مانند نفس کشیدن سختتر یا تنفس تندتر داشته باشند.
علائم پوستی: استرس ممکن است باعث ظاهر علائم پوستی مانند قرمزی، خارش، یا لکههای پوستی شود.
توجه داشته باشید که این علائم ممکن است ناشی از عوامل دیگر نیز باشند، و برای تشخیص دقیق و درمان موثر، مشاوره با پزشک یا متخصص درمان اضطراب مفید است.
اجتناب از موقعیتهای ناخوشایند: افراد ممکن است سعی کنند از مواجهه با موقعیتهایی که به احساسات ناخوشایند منجر میشود، دوری کنند.
اجتناب از وقوع در وضعیتهای ناخوشایند یک رفتار مشخص در مواجهه با اضطراب و ترس است. افرادی که با اضطراب مواجه هستند، ممکن است سعی کنند از مواجهه با موقعیتها یا اشیاءی که ممکن است احساسات ناخوشایند به وجود آورند، دوری کنند. این نوع رفتار به عنوان “اجتناب” شناخته میشود و میتواند تأثیرات متنوعی بر زندگی فرد داشته باشد. در زیر، توضیحات بیشتری در مورد اجتناب از وقوع وضعیتهای ناخوشایند آمده است:
تغییر مسیر یا برنامه روزانه: فرد ممکن است تغییر مسیر یا برنامههای روزانه خود را به نحوی که از مواجهه با موقعیتهای محتملاً ناخوشایند خودداری کند.
اجتناب از مردم یا مکانهای خاص: شخص ممکن است از تعامل با مردم خاص یا حضور در مکانهای خاص که ممکن است اضطراب آور باشند، دوری کند.
انجام کارهای اضافی برای جلوگیری از مواجهه: شخص ممکن است کارهای اضافی یا رفتارهای کمالگراانه را انجام دهد تا از مواجهه با وضعیتهای ناخوشایند جلوگیری کند.
استفاده از مواد مسکن یا مسکنهای روانی: برخی از افراد به دلیل اضطراب، از مواد مسکن یا مسکنهای روانی برای کنترل و تسکین ناخوشایندیها استفاده میکنند.
تغییرات در عملکرد اجتماعی یا شغلی: فرد ممکن است از اجتماعات یا مواقع کاری که با اضطراب مرتبط است، دوری کند یا از شرکت در آنها خودداری کند.
اجتناب ممکن است در کوتاه مدت به نظر بیاید که به افراد کمک میکند از احساسات ناخوشایند دوری کنند، اما در بلند مدت ممکن است باعث محدود شدن زندگی و کاهش کیفیت آن شود. برای مدیریت این نوع رفتارها و کمک به افراد برای مواجهه با اضطراب، مشاوره روانشناختی و درمانهای مرتبط با اضطراب ممکن است مفید باشد.
اگر فردی فکر میکند که این اختلال بر وی تأثیر گذاشته و زندگی روزمرهاش را تحت تأثیر قرار داده است، مهم است که به افراد متخصص، مانند روانشناس یا پزشک متخصص در این زمینه مراجعه کند. درمان این اختلالات معمولاً شامل مشاوره روانشناختی و در موارد لازم ممکن است داروهای ضداضطراب نیز توصیه شود.