ریشه‌های طرحواره وابستگی افراطی (مطلب ارسالی)

طرحواره وابستگی بی کفایتی: دو عنصر اساسی طرحواره وابستگی بی کفایتی، عدم کفایت و وابستگی هست. بی کفایتی، همون حسی هست که فرد زمانی که با مشکلات مواجه میشه، حس می‌کنه. وابستگی به معنای وابستگی به شخص دیگه هست تا بتونه این کمبود رو براش جبران کنه. در این صورت فرد ممکنه به والدین، پارتنر، دوستان، رئیس یا حتی درمانگر خودش احساس وابستگی شدید کنه. ایده اصلی این طرح این هست که فرد با خودش میگه که «من ناتوان هستم، بنابراین به دیگران نیاز دارم.» 

 

اگر طرحواره وابستگی بی کفایتی دارین، احتمالاً فکر می‌کنین که برای مستقل‌تر یا مدبرتر شدن نیاز به درمان ندارین. به احتمال زیاد به دنبال قرص جادویی یا متخصصی هستین که به شما بگه چه کاری انجام بدین. اما در واقع اضطراب، افسردگی، علائم فیزیکی یا ترس از رها شدن توسط فردی که به او وابسته هستین، می‌تونه شما رو دچار افسردگی کنه. پس باید هدفتون این باشه که این مشکلات رو از بین ببرین، به جای اینکه به دنبال تغییر احساسات اصلی خودتون مثل وابستگی و ناتوانی باشین تا بتونین از تله وابستگی خلاص بشین.

ویژگی فرد با طرحواره وابستگی

کمک زیادی از سوی دیگران نیاز داشته باشین.

هنگام انجام کارهای جدید سؤالات زیادی بپرسین.

به طور مکرر در مورد تصمیمات خودتون مشاوره بگیرین.

با تنهایی سفر کردن مشکل دارین.

مدیریت امور مالی براتون سخت هست.

کارهایی که مسئولیت زیادی داره رو رد کنین مثل ترفیع رتبه در محل کار.

از انجام کارهای جدید اجتناب می کنین.

در صورت بروز مشکل به راحتی تسلیم بشین.

تنهایی رانندگی کردن می‌تونه برای شما سخت باشه. چون نگران این هستین که گم بشین یا ماشین خراب بشه.

دستاوردهاتون رو دست کم می‌گیرین و نواقص خودتون رو بزرگنمایی می‌کنین.

از اینکه تنها باشین و ماجرایی تازه رو شروع کنین، خودداری می‌کنین.

ممکن هست ترس یا فوبیایی داشته باشین که نمی‌خواید باهاش مواجه بشین.

از کارهای عملی و مهارت‌های زندگی روزمره دوری می‌کنین.

ممکن هست در هیچ دوره‌ای از زندگیتون، تنها زندگی نکرده باشین.

از تصمیم گیری‌های مهم و ایجاد پیشرفت در زندگی اجتناب می‌کنین. چون حس می‌کنین که نیاز دارین برای انجام این کارها به دیگران وابسته باشین؛ چون فکر می‌کنین که خودتون از پسش بر نمیاین.

ممکن هست که تمامی علائم بالا رو داشته باشی اما هر کاری رو به تنهایی انجام بدی. درسته که به هیچ کس برای انجام کارهات اعتماد نمی‌کنی، اما یه احساس قوی درونت میگه که موفق نمیشی. همه اینها نشونه‌ای هست که شما طرحواره وابستگی داری. البته می‌تونی با تست طرحواره وابستگی هم بفهمی که آیا در این تله گیر کردی یا نه.

ریشه‌های طرحواره وابستگی افراطی

دست کم گرفتن توانایی شما. خانواده شما ممکن هست بیش از حد از شما محافظت کنن و طوری با شما رفتار کنن که انگار توانایی‌تون کم هستن. همچنین والدینتون به جای شما تصمیم بگیرن.

عدم آموزش انجام کارهای روزمره و مراقبت از خود. پدرو و مادرتون مراقب تمام جزئیات زندگی شما باشن. بنابراین این امکان وجود داره که فرصتی یادگیری اینکه چطور باید از خودتون مراقبت کنین رو نداشتین.

نداشتن مسئولیت.یا اینکه در زندگی مسئولیت‌های کمی داشتین یا اصلاً مسئولیتی نداشتین. به عبارت دیگه، ممکن هست والدینتون وظایف شما رو انجام داده باشن.

نداشتن هویتی جدای از خانواده. یا شایدم اصلا از خانواده جدا شده باشیدن اما احساس نکردین که هویتی جدا از خانواده خود دارین.

انتقاد بیش از حد. وقتی والدینتون، بیش از حد از مهارت‌ها و ایده هاتون انتقاد کرده باشن، ممکن هست هنگام راه اندازی یک کسب و کار جدید بهتون اونقدر توصیه‌ها و دستورالعمل بگن که گیجتون کرده باشن.

محیط امن و دور از واقعیت. والدین شما چنان محیط امنی رو برایتون فراهم کرده باشن تا زمانی که خانه رو ترک نکرده بودین، احساس طرد شدگی و شکست جدی رو تجربه نکرده باشین.

احتیاط افراطی. والدین شما ممکن هست ترس‌های زیادی داشته باشن و به شما در مورد خطرات بیش از حد هشدار داده باشن.

اما ریشه های این طرحواره آسیب پذیری چی هست؟

ریشه‌های آسیب پذیری تله وابستگی

شاید به اندازه کافی والدنتون راهنمای‌تون نکرده باشن.

به دلایلی ممکن است مجبور بشین که تنهایی تصمیم بگیرین.

ممکن هست مجبور بشین مثل یک بزرگسال در خانواده رفتار کنین.

ممکن هست از شما انتظار بره که کارهای بزرگتر از سن خودتون انجام بدی.

شیمی طرحواره وابستگی

مفهوم شیمی طرحواره به انعکاسی که ناشی از ویژگی‌های خودپایدار طرحواره‌ها (اصلی‌ترین و منفی‌ترین ساختارهای روانشناختی) بر نگرش و روابط شما داره، اشاره می کنه. بر اساس این طرحواره، افرادی به نظرتون جذاب میان که مناسب طرحواره وابستی باشن، حتی اگه بهتون آسیب بزنن. بر این اساس، یا افراد مناسب برای طرحواره خودتون رو وارد زندگی‌تون می‌کنین یا در رابطه‌تون براساس این طرحواره، رفتار می‌کنین.

طرحواره وابستگی بی کفایتی، یکی از طرحواره‌هایی هست که شیمی طرحواره در اون، بیشترین اهمیت رو داره. زیرا اغلب افرادی، محافظ و مسلط رو انتخاب می‌کنین که می‌تونن به عنوان همسر یا دوست از ازتون مراقبت کنه. زمانی که این مدل رابطه رو شکل دادین باعث میشین که این طرحواره رو در خودتون تداوم ببخشین. چون که  شخص مجبور نیست تصمیم بگیره و تجارت کنه، هرگز نمی‌تونه از ظرفیت‌های خودش آگاه بشه.

افرادی که تله وابستگی دارن، شرکای مدبرتری رو انتخاب می‌کنن. اونها دوست دارن، همسرشون در هر جایی همراهشون باشه. این وضعیت ممکن هست پس از مدتی باعث خشم همراهشون بشه.

شریک زندگی شما ممکن هست هرگز در مورد خودش ترس، ناامنی و آسیب پذیری احساس نکنه.

شما به عقاید همسرتون بیشتر از عقاید خودتون اعتماد دارین و بیشتر تصمیم‌ها رو اون می‌گیره.

داری خودتو با همسرت گم می‌کنی!

تمام هزینه‌های زندگی و پس انداز برعهده همسرتون هست.

وقتی کار جدیدی رو شروع می‌کنین، حتی اگر همسرتون دانش و تجربه‌ای در اون مورد نداشته باشه، همیشه نظرش رو جویا میشین.

بنابراین ممکن هست در تله وابستگی عاطفی هم گیر کنین. در ادامه بیشتر در این مورد توضیح دادیم.

تله وابستگی عاطفی چیست؟

حمایت عاطفی یکی از مزایای بزرگ داشتن روابط هست. وقتی با چالش‌های زندگی یا استرس مواجه می‌شوین، عزیزانتون می‌تونن با گوش دادن به مشکلاتتون و حمایت از احساساتتون به شما حس همدلی و آرامش بدن.

ممکن هست شما پا به یک رابطه عاشقانه بذارین تا بتونین حمایت شریک زندگی خودتون رو داشته باشین. طبیعی هست که نیاز به حمایت عاطفی و راهنمایی از سوی پارتنر خودتون داشته باشین، به خصوص زمانی که رابطه طولانی مدت باشه.

اما وابستگی عاطفی از نقطه حمایت عبور می‌کنه.

بیشتر رابطه‌های عاشقانه تا حدی وابستگی دارن. اما زمانی که به شریک زندگی خودتون نیاز دارین تا تمام نیازهای عاطفی شما رو برآورده کنه، احتمالاً به تنهایی برای برآوردن این نیازها کار زیادی انجام نمیدین.

اتکای کامل به شخص دیگه در نهایت می‌تونه بر رابطه و آسایش کلی شما تأثیر بگذاره.

حمایت عاطفی دو بعد داره که در ادامه بهش اشاره می کنیم.

استقلال عاطفی

استقلال عاطفی هست. افراد کاملاً مستقل ممکن هست در برابر هرگونه حمایت عاطفی مقاومت کنن و ترجیح بدن به تنهایی با نیازهای عاطفی کنار بیان یا حتی اونها رو به طور کامل نادیده بگیرن.

اما سالم‌ترین نوع رابطه این هست که حد وسط باشین. در تله وابستگی عاطفی گیر نکین. باید بتونین نیازهای عاطفی خودتون رو بشناسین و برای برآورده شدن بسیاری از اونها تلاش کنین.

وقتی به تنهایی نمی‌تونین اونها رو برآورده کنین، اونوقت یک شریک برای خودتون انتخاب می‌کنین. به عبارت دیگه، شما برای برخی نیازهای عاطفی به اونها وابسته هستین، نه همه آنها.

وابستگی عاطفی

در طرف دیگه، وابستگی عاطفی قرار داره. در این مورد، شما معمولاً برای برآورده کردن تقریباً همه نیازها به شریک زندگی خود متکی هستین. وقتی ناراحتی هستین، ممکن هست بلافاصله قبل از اینکه بخواهین خودتون احساساتتون رو مدیریت کنین، از پارتنرتون توقع دارین.

احساس اینکه نمی‌تونین بدون حمایت عاطفی اونها زندگی کنین، می‌تونه نشون بده که رابطه شما به سمت سطح ناسالم وابستگی منحرف شده است.

سایر علائم کلیدی تله وابستگی عاطفی عبارتند از:

دیدگاهی ایده آل از شریک زندگی خود یا رابطه؛

باوری که زندگی شما بدون آنها معنا نداره؛

این باور که به تنهایی نمی‌تونین خوشبختی یا امنیت رو تجربه کنین؛

ترس مداوم از طرد شدن؛

نیاز دائمی به اطمینان؛

احساس پوچی و اضطراب هنگام تنهایی؛

نیاز به آنها برای ایجاد عزت نفس، اعتماد به نفس و ارزشمند بودن؛

احساس حسادت یا مالکیت؛

مشکل در اعتماد کردن به احساسات آنها نسبت به شما؛

در ادامه جهت رهایی از تله وابستگی، پروتکل درمان وابستگی بی کفایتی رو معرفی کردیم. پس اگر ان علائم رو دارین تا انتهای مقاله همرامون باشین تا راه درمانش رو باهاتون در میون بذاریم.

پروتکل درمان طرحواره وابستگی بی کفایتی

وظایف روزمره، مسئولیت‌ها و تصمیماتی رو که برای اونها به افراد دیگر وابسته هستین رو فهرست کنین.

چالش ها، تغییرات یا فوبی‌هایی رو که به دلیل ترس، از اونها اجتناب می‌کنین رو فهرست کنین.

به طور سیستمی خودتون رو مجبور کنین که بدون درخواست کمک به انجام وظایف و تصمیم گیری روزمره بپردازین. چالش‌ها رو بپذیرین یا تغییراتی رو ایجاد کنین که تابحال از اونها دوری می‌کردین. اول با کارهای ساده شروع کنین.

سعی کنین ایده اینکه برای هرکاری به کمک بقیه نیاز دارین رو کم رنگ کنین.

با حل مشکلات و تصمیم گیری به تنهایی، استقلالتون رو بیشتر کنین. برای موفقیت‌های خودتون ارزش قائل بشین و اگه در کاری شکست خوردین، دست از کار نکشین.

با فهرست کردن اینکه چطور این وابستگی می‌تونه به زندگی شما تأثیر منفی بگذاره، این دیدگاه رو که وابستگی به دیگران روشی مطلوب برای زندگی هست رو به چالش بکشین.

بپذیرین که وابستگی بیش از حد به دیگران با هزینه محدودیت خودتون همراه هست. حالا چیزهایی رو فهرست کنین که این محدودیت‌ها باعث میشین به شما آسیب وارد بشه.

از روش‌های ریلکسی، مدیتیشن، یا سایر تکنیک‌های کاهش اضطراب رو در مواقع که دارین برای مستقل تلاش می‌کنین، کمک بگیرین.

با اعضای خانواده که رفتارهای وابسته شما را تشویق می‌کنن، مقابله کنین. اگر شریک یا رئیستون بهتون کمک نکرد، اصلا شکایت نکنین.

فهرستی از رفتارهایی که به تدریج منجر به استقلال بیشتر میشن رو تهیه کنین. در حین انجام تکنیک‌های تمدد اعصاب، لیست رو کامل کنین.

از EMDR برای پردازش مجدد تجربیات منفی در زمانی که والدین بیش از حد ازتون حمایت می‌کردن، استفاده کنین. همچنین، از EMDR برای مقابله با «شکست‌های» که الان دارین برای رسیدن به استقلال تجربه می‌کنین، کمک بگیرین.

EMDR یا درمان حساسیت زدایی و پردازش مجدد حرکات چشم، تکنیکی برای درمان سلامت روان هست. این روش رهایی از تله وابستگی شامل حرکت دادن چشم‌ها به روشی خاص در حین پردازش خاطرات آسیب زا هست. هدف EMDR کمک به شما برای بهبودی از تروما یا سایر تجربیات ناراحت کننده زندگی هست.